Een kwestie van smaak – Bettex

Een kwestie van smaak – Prof. Bettex – 1906

Een kwestie van smaak

“De gustibus non est disputandum” (“over smaken valt niet te twisten”), sprak reeds de oude Romein, en een Hollander snijdt een discussie uiteindelijk af met de opmerking: ja, ziet u, dat is een kwestie van smaak.”

Over smaak valt niet te twisten, maar … er valt wel degelijk het nodige over te zeggen en misschien zelfs wel over te twisten… Dat doet de schrijver F. Bettex (1837 – 1915) dan ook in dit wat kleinere boekwerk van zijn hand. 

Er zit namelijk veel meer achter het begrip “smaak” dan wij wellicht op het eerste gezicht zien. In ieder geval als het gaat om de smaak die we hebben bij eten en drinken, maar ook om de smaak die we hebben bij alle tastbare dingen in het leven, bijvoorbeeld hoe wij wonen, welke boeken we lezen en van welke muziek wij genieten en eigenlijk nog veel meer.

Het materiële eten en het geestelijke eten

“Er is dus ook een symboliek van de smaak en wel allereerst van eten en drinken.” En: “Om te kunnen bestaan moet ik eten. Eten! de meest geheimzinnige daad van het schepsel. De ganse schepping heeft honger, eet en drinkt.” Aldus Bettex , die ingaat op het verband tussen het “materiële eten” in het licht van het “geestelijke eten”. Hij zegt:

“Eens moest de mens eten van alle bomen des hofs. Met allen moest hij zich assimileren; en hij moest haar vruchten, als de essentie van hun individuele, Goddelijke krachten, tot zijn vlees en bloed maken, en door dit eten en genieten zijn Goddelijke lichamelijkheid naar alle zijden groter en machtiger ontplooien. Want in het paradijs waren stof en geest innig nauw aan elkander verbonden, dat de mens bij het materiële eten tegelijk geestelijk at; wat zich nu als een kleine, zwakke afschaduwing herhaalt, wanneer hij door spiritualiën (drank met alcohol) ook spiritueel wordt opgewekt. En nu, hoe droevig en armelijk is ons eten buiten het paradijs! Een mechanisch verwerken van dode, bijna sap- en energieloze stof, om het met moeite opgebouwde aardse huis van ons lichaam voor ineenzinken te bewaren!”

De mens is, wat hij eet; de mens eet, wat hij is

Prof. Bettex wijst er op dat: 

De spijze der mensen is een openbaring van hun smaak en dus ook van hun karakter.” En: “Omdat de mens eet, wat hij is, en door zijn eten weer datgene wordt, wat hij is.” En: “De mens is, wat hij eet.” Beter, “en cum grano salis” (met een korreltje zout): De mens eet, wat hij is.”

Evenzo karakteristiek is het drinken; ja, nog meer, omdat het ziellijk en geesthoudend is; eten en drinken verhouden zich als spreken en zingen. En omdat er tegenwoordig zoveel Christenen komen met het gebod: eet geen vlees! drink geen wijn! vindt hier een enkel woord over dit ascetische streven zijn plaats.

“Wie zich voor een beter en verdergevorderd Christen houdt dan een ander, omdat hij geen vlees eet, geen wijn drinkt en niet rookt, kenschetst zich juist daardoor als een minder en bekrompener Christen.”

“En wie in materieel eten en drinken geen smaak heeft, heeft het in het geestelijke ook niet.”

De geestelijke smaak

De wansmaak komt ook aan de orde. Bettex ziet er veel van, op diverse terreinen, zoals in de kunst en het vermaak. Maar ook wat betreft de “geestelijke smaak”. Daar hoort de “zin en smaak voor waarheid” bij. Bettex:

“Zo sukkelt Duitsland aan drie grote geestelijke wansmaken. Het volk lijdt aan socialisme, in het najagen van totaal onbereikbare, op miskenning van de eenvoudigste scheppingswetten opgebouwde, utopieën. De meer beschaafden, of zulken die zich daarvoor houden, lijden aan het de eeuwige en onsterfelijke individualiteit loochenende, karakterloze en toeval predikende Darwinisme. 

En ten derde zijn vele Christenen en naamchristenen aangestoken door de moderne Theologie; die van God afgevallen, verdachtmakende, overal leugen vindende en zelf geen waarheid gevende wetenschap. (?) 

Dat alle drie uitgaan van de loochening van de eeuwige God en zijn openbaring in Christus, is bekend. Minder is het bekend, dat het loochenen van de persoonlijke God, als het inbegrip van alle persoonlijkheid, met onverbiddelijke logica leidt tot het verliezen van eigen persoonlijkheid, van zichzelf.”

Smakeloosheid

“Inderdaad, niet slechts de grootste zonde, maar ook de grootste smakeloosheid der 19-de eeuw is het, dat ze Gods woord zo gering acht, ja, het bezoedelt met domgeestige spot! Hoe verblind en waarlijk smakeloos moet een mens zijn, die niets goeds, schoons en waars vindt in een boek, dat 3.500 jaren lang de toevlucht en troost der mensheid was, dat miljoenen leerde geduldig te leven en zalig te sterven en duizenden met zulk een heldenmoed bezielde, dat ze blijmoedig goed, eer, kind en vrouw en ook het leven voor zijn waarheid prijsgaven.”

Het zout der aarde

Het boekje “Een kwestie van smaak” van Prof. F. Bettex kent nog veel meer krachtige woorden en interessante informatie, die ons als Christen ten dienste staan in het doorgeven van belangrijke gedachten omtrent de smaak van de mens. Aan het einde van dit boekwerk zegt Bettex:

“Heeft de Christen zijn smaak en de betekenis daarvan leren kennen, dan moet hij voor die smaak ook helder en beslist uitkomen en de moed hebben, dezen goede, op eeuwige wetten gegronde, en eigen, in zijn bepaalde, hem van God gegeven individualiteit gewortelde smaak ook te plegen en openlijk te verkondigen. Ook dat behoort tot Jezus’ gebod: Wees het zout der aarde.”

Zonderlinge smaken

De Epub en de PDF bevatten een extra hoofdstuk onder de noemer “Zonderlinge smaken”. Dit hoort niet bij het boek van Bettex, maar is een stukje uit “De Huisvriend”, jaargang 1897-1898. Het behandelt enkele zeer bijzondere eetgewoonten en bereidingswijzen in de wereld.


.


Stichting Vlichthus

Stichting Vlichthus hecht er grote waarde aan dat deze uitgave bewaard blijft én nog lang tot nut van veel gelovigen (en van degenen die dat willen worden) zal zijn. De oorspronkelijke spelling is in de digitale versie aangepast aan onze huidige spelling.

.


Een kwestie van smaak – Bettex